Κυριακή 19 Ιουνίου 2011

Η ΘΗΛΥΣ & Ο ΟΦΙΣ

   Ο μύθος μας λέει ότι οι Μαινάδες, στην αφοσιωμένη τους ακολουθία του Διονύσου, έσπερναν τον τρόμο στην τάξη των πραγμάτων, διασάλευαν κάθε κατεστημένη αξία και αφύπνιζαν στους λάτρεις μια τέτοια εκστατική αίσθηση που τα εγκόσμια θόλωναν σαν όνειρο, ενόσω το όραμα της Επιφάνειας κατέκλυζε ως η μόνη δυνατή πραγματικότητα. Σε αυτές τις γλαφυρές αναπαραστάσεις δεν αναγνωρίζουμε μόνο την αλληγορική απεικόνιση της θεμελιωδέστερης οντολογικής αφύπνισης (που πλέον έχει χαθεί από την ημερήσιά μας διάταξη), αλλά και την οντολογική κατεύθυνση με την οποία διασφαλιζόταν τούτο το απόγειο της θεουργικής συνείδησης- κατεύθυνση η οποία θεωρείτο ήδη λησμονημένη προτού ακόμη καθιερωθεί η μακροπολιτική στρατηγική της ιουδαιοχριστιανικής σωτηριολογίας. Η διονυσιακή λατρεία, άλλωστε, ακόμη και στα προχριστιανικά χρόνια ήταν μια προσβολή στην κατεστημένη τάξη των πραγμάτων, μια αιφνιδιαστική επίσκεψη που προκαλούσε αμηχανία στους άπαντες, ακόμη και σε αυτούς που πρωτοστατούσαν στα αιτήματα του «ξένου» και πολύ αμφίσημου αυτού θεού. Τουτέστιν επειδή η πατριαρχική τάξη του ελέγχου, της επιθετικής δρέψης των πόρων, και του συνακόλουθου επεκτατισμού ήταν ήδη πριν ακόμη την οντολογική θέσμιση του Χριστιανισμού η επικρατέστερη κατάσταση στον πάλαι ποτέ χαρτογραφημένο κόσμο, όχι όμως στο βαθμό που ήταν από την εγκόλπωσή μας στις επιταγές των Ευαγγελίων και ύστερα. Διότι η εγκαθίδρυση της ιουδαιοχριστιανικής σωτηριολογίας και του εσχατολογικού της οράματος δεν ήταν παρά η επιτυχής αποπεράτωση των πρότερων αναπτυσσόμενων χρησιμοθηρικών ρευμάτων κυρίως στην επικράτεια του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού.
Η εξέγερση, εντούτοις, των Μαινάδων έχει ένα πολύ βαθύ νόημα. Εκείνες οι γυναίκες, που με μανία διαμέλιζαν νεβρούς και που επιδίδονταν αποτρόπαια σε ωμοφαγία, και γενικότερα των οποίων η λατρεία στον «άγριο θεό» υπεισέρχονταν σε παραβατικά περιθώρια, εξέφραζαν το καταπατημένο αίτημα του Αιώνιου Θήλεος για μια πραγματική χειραφέτηση από την πατριαρχία των ηρώων και των σφαγέων θεών του Όφεως. Σε τι συνίσταται όμως μια τέτοια αρχέτυπη χειραφέτηση; Ποιος είναι ο πυρήνας και οι συνεπαγωγές μια τέτοιας ανατροπής; Καταρχάς, θα πρέπει να τονισθεί ότι εδώ η γραμμή επιχειρηματολογίας δεν εστιάζει σε στερεότυπους έμφυλους ρόλους και εξ ου σε μια εμμονή με τα παραδοσιακά φεμινιστικά ζητήματα. Φέρνοντας στο προσκήνιο τη Μαινάδα, τις νύμφες-τροφούς του Διονύσου, και το γενικότερο θηλυκό αρχέτυπο που αποζητά την ολοκληρωτική απελευθέρωσή του από τον οποιοδήποτε δυνάστη, στην ουσία ρίχνουμε δέσμες φωτός στην πιο ριζοσπαστική «αντιπολίτευση» κατά του Πατρικού Νόμου, συνιστώντας έτσι τούτες τις σεληνιασμένες μυθικές μορφές ως αφηγηματική σύνοψη ολόκληρου του διαχρονικού επαναστατικού αιτήματος, ανεξάρτητα της έμφυλης ταυτότητας ή του σεξουαλικού προσανατολισμού του καθενός που εμφορείται από ένα τέτοιο πνεύμα. Εν προκειμένω, το μαίνος της Μαινάδας, σήμερα, είναι ό,τι πιο παραστατικό έχουμε για τη σεισμική δόνηση των τεκτονικών πλακών του λαϊκού στρώματος∙ μια απόλυτα εύστοχη αλληγορία της αγανάκτησης που τώρα πια μιας ενώνει όλους υπέρ άνω της οποιασδήποτε ιδεολογικής διαφοράς.
Τοποθετούμε το διαχρονικό επαναστατικό αίτημα σε αυτά τα μυθολογικά απεικάσματα επειδή ακριβώς όλα τα δεινά της Ιστορίας (προ και μετά Χριστού) οφείλονται σε μια σπερματική καθ-ιερωμένη διαλογή δράσεων: την επιβολή του Πατέρα στους αιμοσυγγενικούς δεσμούς, τη δια βίας λεηλασία των (ανθρώπινων ή μη) πόρων χάριν στη μυϊκή του ή οπλική του υπεροχή, τον πρώιμο εξαναγκασμό της γυναίκας στο να υποταχτεί στην οριοθέτηση μιας μονογαμικής οικογένειας. Προεκτάσεις αυτών των δράσεων (που καθιστούν την βασικότερη υποδομή της Ιστορίας) είναι η συνακόλουθη εφιαλτική νύχτα του πατριαρχικού επεκτατισμού, το σκοτεινό οδοιπορικό σε μια εναλλαγή οδυνηρών παραστάσεων, στην πάταξη της φυσικής πλησμονής, της πολύτροπης μας φύσης, του πρώτου αθώου δικαιώματος, όλο και στενότερα στην εγκάθειρξη μέσα στα κελιά του μοναχισμού και μιας Ιεράς Εξέτασης εξονυχιστικής που εξακολουθεί και εγκληματεί ακόμη και σήμερα πίσω από εκπολιτιστικές, δήθεν ήπιες προθέσεις. Τα πεταμένα κουφάρια χαμένων μαχητών για το κυνήγι της δόξας εις το όνομα της εθνικής ταυτότητας∙ η μεθοδική δημιουργία άγνοιας και συγκρότησης μαζών μιας ανυπόληπτης υποκειμενικότητας∙ η προσκόλληση σε σύμβολα δύναμης και εξουσίας που κατά ύπουλο τρόπο κλέβουν τη ίδια την ισχύ του ζηλωτή τους∙ τα φριχτά εγκλήματα απέναντι στην πηγαία προδιάθεση για ευημερία, ευεξία, και αυθυπερβατικές ενοράσεις∙ το «θρησκευτικής» εμβέλειας θαύμα της ατομικής βόμβας που στην έκρηξή της λάμπει σα μυριάδες ήλιους πάνω από το χαμό εκείνων που η ιστορική αναγκαιότητα τους κατέστησε ως μακροπολιτικό καύσιμο- όλα αυτά δεν εξεικονίζουν άλλο από ένα παρατεταμένο «ιεροεξεταστικό» μαρτύριο του επιθυμητικού σώματος, το οποίο καταρχάς απαιτεί την τέρψη της βαθιάς αναπνοής σε έναν εκ φύσεως ειδυλλιακό τόπο: την ελεύθερη γη από εγωκεντρικά φρονήματα κι άρα τη μαγευτική ομαδογαμική συνύπαρξη, από την οποία προκύπτει η αθωότητα του νομά εαυτού.
Όμως δεν έβαιναν αείποτε τα πράγματα τοιουτοτρόπως. Τα έμμεσα ψυχογραφήματα του προϊστορικού ανθρώπου, αλλά και οι δικές μας ενδείξεις από προσωπικές πειραματικές ανιχνεύσεις που με τον τάδε ή δείνα τρόπο διαφεύγουν των κατεστημένων ατραπών, μας συνιστούν το γεγονός ότι το ιστορικό γίγνεσθαι και η ηθική οφειλή της μονογαμικής συνύπαρξης δεν είναι οπωσδήποτε ενδημικές σταθερές ολόκληρης της ανθρωπολογικής βιογραφίας αλλά μάλλον, στην πελώρια γεωλογική κλίμακα, μια μεταβλητή, ένα σύντομο επεισόδιο που παρέμβαλλε ανάμεσα σε δυο όμοιες υπεραιωνόβιες εποχές: την αρχαϊκή (προ-εγωική) και την επικείμενη μετα-ουμανιστική (μετα-εγωική). Κοντολογίς, δεν είναι παρά το τοξικό επεισόδιο στη χρυσαλίδα της κάμπιας, κατά την αποσύνθεση της οποίας σχηματίζεται η θεσπέσια πεταλούδα.
Όσα αναφέρονται εδώ δεν είναι παντελώς άσχετα με την ανάδυση του φεμινιστικού αντίλογου που χρωματίζει τα συγκείμενα των τελευταίων δεκαετιών. Εδώ που τα λέμε ανταποκρίνονται εξ ολοκλήρου στα αιτήματα της μετα-ιστορικής συνειδητότητας. Όχι, όμως τόσο τα παραδοσιακά επιχειρήματα του φεμινισμού αλλά μάλλον τα ριζοσπαστικά που εκτός από τη χειραφέτηση της γυναίκας από τον άντρα (στην αποπεράτωση της οποίας έγκειται και το τέλος των πατριαρχικών ορδών), βαθύτερα και αποτελεσματικότερα εστιάζουν στην ίδια την τυραννία της ταυτότητας, όπου ερείδονται τα εγκλήματα τιμής. Σήμερα ακριβώς σαν τη μανία της Μαινάδας, η σκέψη του αναστοχαστικού ανθρώπου (ανεξαρτήτως έμφυλης ταυτότητας) αποδομεί (διασπαράζει!) βακχικά κάθε τέτοια προδοθέντα τυραννική αντικειμενικότητα, κάθε δομή εξουσίας και κατεστημένο πρότυπο δράσης. Σαν ένας αριστοφανικός χαμός, ένα έγκλημα πέραν κάθε σύλληψης, σα μητέρα που με σαρδόνιο γέλιο αποκεφαλίζει τον ίδιο της τον γιο, σα να διακωμωδείς με τον πιο επονείδιστο τρόπο τον ίδιο τον Κύριο σου, φαίνεται πως τίποτα δε μένει αδιάσειστο από τούτη την κατακλύζουσα μανία της ίδιας της χειραφετημένης συνειδητότητας. Και το πιο εξωφρενικό; Κανείς στην επαύριον δε θα πενθήσει τον Πενθέα…

Ας δούμε λοιπόν τα πράματα στην ουσία τους: Όλα όσα γίνονται σήμερα, οι βροντές της Ύστατης Επανάστασης, δηλαδή το αποκορύφωμα του διαχρονικού εξεγερσιακού αιτήματος, αρμόζουν να καταλογιστούν ως η άφιξη στον αιτιώδη πυρήνα αυτού του μαίνους. Δεν είναι απλώς η οικονομική εκμετάλλευση∙ βαθύτερα αυτής είναι η θρησκευτική υποδομή χάριν στην οποία αφοπλίζεται ο κοινός «αμνός» αδυνατώντας να διεκδικήσει το κατεξοχήν ανάρμοστο: την ίδια του την επί γης ευημερία. Δεν είναι απλώς τούτες οι θρησκευτικές αξίες, αλλά ακόμη βαθύτερα εκείνο το πλέγμα ιδιοτελών στρατηγικών που εξ αρχής ιστορικού χρόνου επέβαλλαν την εστίασή μας στα κλειστοφοβικά πλαίσια της οικογενειοκρατίας. Εν συνόλω, επιτέλους διακρίνουμε το ρίζωμα της παγκόσμιας ένδειας: είναι το αφετηριακό αίτημα του Πατέρα για κατοχή των πόρων και οι συνακόλουθες του στρατηγικές για διαιώνιση της κυριαρχίας ως Θεός Παντοκράτορας, ως αποικιοκράτης ιεραπόστολος που δε σέβεται την ιδιάζουσα οντολογία του Άλλου, ως ιεροεξεταστής που κόβει βλέφαρα και σπάζει πλευρά αλλόδοξων, ως διαφωτιστής που μεθοδικά ελέγχει το περιβάλλον επί τη βάσει μιας αυθαίρετης ερμηνείας που την κατονομάζει ως τη «μόνη αντικειμενική αλήθεια», ως τεχνοκράτης που προδιαγράφει τη μόνη σωτήρια έξοδο για ένα καταχρεωμένο κράτος από την τοκογλυφία στην ίδια την τοκογλυφία που αυτός ο ίδιος επιτάσσει, ως ο περίγελος πολιτικός που έχει πια καταντήσει παγανιστικό ξόανο προοριζόμενο για τις φλόγες…
Θα διατρέξουμε σύντομα λοιπόν τις οδούς της πιο ριζοσπαστικής ανταπόκρισης σε όλο αυτό το κοσμοϊστορικό αίσχος. Είναι η επιστροφή στις εξισωτικές θηλυκές αξίες, στην ελεύθερη κοινοβιακή συνύπαρξη που προκύπτει από την αρχέτυπη χειραφέτηση του Αιώνιου Θήλεος, η άρση του άτεγκτου διαχωρισμού μεταξύ των φύλων και των φυλών και η διείσδυση σε μια οντολογία λησμονημένη, που οι προκαταλήψεις της πατριαρχικής ερμηνευτικής αποσοβούν στο να την επανακτήσουμε. Διότι αν και μόνο αν η οποιαδήποτε γυναίκα υπερέβαινε τον υπόρρητο ηθικό εξαναγκασμό για μονογαμική συντροφικότητα και πέραν κάθε εκφοβισμού αντλούσε το κουράγιο να είναι πιστή στις βαθύτερες ενορμήσεις της, εκείνο που μακροσκοπικά θα συνέβαινε θα ήταν η εδραίωση μιας πολυγαμικής κοινότητας, όπου η οικογένεια θα έπαυε να επικαθορίζεται από την πατρική κτητικότητα του συμβολικού για να αναδυθεί οργανικά κι αυθόρμητα ως ένα σύμφυρμα αιμοσυγγενικών δεσμών μεταξύ πολύγυνων ανδρών και πολύανδρων γυναικών που θα μοιράζονταν απογόνους και πόρους. Δεν είναι μήπως η βαθύτερη αιτία όλων των δεινών η προσκόλληση στην ατομική ιδιοκτησία; Δεν ξεκινάει μήπως αυτή από την πρωταρχική κατοχή μιας γυναίκας και των απογόνων της σαν περιουσιακό στοιχείο; Ας υπερβούμε τούτες τις βασικές δυναμικές κι ας δούμε με τι συνεπάγεται μια τέτοια υπέρβαση: Μια πανδαισία αισθήσεων και συναισθημάτων, μια οικολογική κολεκτίβα, μια συναδέλφωση λιβιδινική, μια αδιακρισία στα ζητήματα της ταυτότητας, μια συνουσία πολύεδρη και πρισματική- τα χρώματα της ίριδας μετά από ένα παρατεταμένο μπουρίνι.
Είναι μύθος επί μύθου το ότι ο Γιαχβέ κάποτε έδιωξε από τον Κήπο τον Αδάμ και την Εύα. Επί της ουσίας, μάλλον έδιωξε τον Όφη, την Εύα, και τα οργανικά, πολύσημά τους αιτήματα από ένα διανοιγόμενο πατριαρχικό κόσμο, όπου η μονολογική του σημασία καθίσταται σε ζητήματα κατοχής, ελέγχου, και επέκτασης σε βάρος των ζείδωρων ζητημάτων της παιγνιώδους σαγήνης, της θρέψης, και της περίθαλψης.
Ας παύσουμε, αμφότερα φύλα, να το παίζουμε «άνδρες». Ας ξεκινήσουμε το έργο ίασης του πλανήτη και του ανθρώπινου βιώματος ως μητέρες (ιδού το νέο πρότυπο μεταφοράς για το συλλογικό της νέας χιλιετίας). Κι ας αναμετρηθούμε κάποιοι από εμάς με τη ντροπή που θα έφερνε η αποδοχή μια τέτοιας δήλωσης…